Συμπληρώματα σιδήρου για παιδιά

Η ελαφρά έλλειψη σιδήρου συνήθως αποκαθίσταται από μόνη της χωρίς τη χρήση σκευασμάτων.  Ωστόσο, σε παιδιά με σοβαρή έλλειψη σιδήρου (τιμές αιμοσφαιρίνης κάτω από 6 g/dl) η φυσιολογική αυτή προσαρμοστική απόκριση του οργανισμού να αυξάνει την απορροφητική του ικανότητα μπορεί  να  χαθεί.  Εάν η έλλειψη σιδήρου διαγνωσθεί, πρέπει να αρχίσει άμεσα θεραπεία. Μερικοί παιδίατροι  αρχίζουν τη θεραπεία από τη στιγμή που το παιδί παρουσιάσει σιδηροπενική αναιμία, επειδή δεν είχαν διαγνώσει έγκαιρα την έλλειψη σιδήρου. Εάν η θεραπεία αρχίσει αφού η έλλειψη σιδήρου έχει εξελιχτεί σε αναιμία, είναι απαραίτητη η επανεκτίμηση των επιπέδων σιδήρου σε ένα μήνα προκειμένου να διαπιστωθεί εάν υπάρχει βελτίωση και να επανεκτιμηθεί η δόση του συμπληρώματος.   Στις περισσότερες περιπτώσεις η θεραπεία γίνεται δια στόματος, επειδή τα σκευάσματα που προορίζονται για τη δια στόματος χορήγηση είναι φτηνά και απορροφώνται εύκολα.   Η διάρκεια της θεραπείας, προκειμένου να αποκατασταθούν τα επίπεδα σιδήρου είναι 2 έως τέσσερις μήνες, αφότου η αιμοσφαιρίνη έχει επιστρέψει στα φυσιολογικά για την ηλικία του παιδιού επίπεδα. Αν δεν αποκατασταθούν τα επίπεδα σιδήρου, επειδή η θεραπεία σταμάτησε πολύ νωρίς είναι πιθανή η επανεμφάνιση της σιδηροπενικής αναιμίας. Έτσι η σημασία της ολοκλήρωσης της θεραπείας πρέπει να τονίζεται στους γονείς καθώς και στο παιδί, αν αυτό είναι σε ηλικία που μπορεί να αντιληφθεί. Αποτυχία της δια στόματος θεραπείας μπορεί να οφείλεται σε κακή απορρόφηση, λανθασμένη διάγνωση, απώλεια αίματος, ανεπαρκή δόση, μολυσματική ασθένεια ή τέλος κακή συμμόρφωση του παιδιού με τις οδηγίες.   Η χορήγηση σιδήρου από το στόμα αντενδείκνυται σε περιπτώσεις εμφάνισης έκδηλων πεπτικών διαταραχών, σε οργανικές παθήσεις του γαστρεντερικού σωλήνα π.χ. γαστροδωδεκαδακτυλικό έλκος εν ενεργεία, γαστρορραγία, φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου, σύνδρομο κακής απορρόφησης κ.τ.λ. Όσον  αφορά  τις  ανεπιθύμητες  ενέργειες,  πρέπει  να  σημειώσουμε  ότι  σε ορισμένες   περιπτώσεις  προκαλούνται  πεπτικές   διαταραχές,  όπως   ναυτία,   έμετοι, κοιλιακά  άλγη,   διάρροια  ή   δυσκοιλιότητα  και   αιμοσιδήρωση  σε   χρόνια   λήψη. Αλλεργικές αντιδράσεις στα σκευάσματα είναι επίσης πολύ σπάνιες. Σημαντικό είναι ακόμα να έχουμε υπόψη ότι τα αντιόξινα, η χολεστυραμίνη, το γάλα και τα αυγά μειώνουν την απορρόφηση  του σιδήρου. Παράλληλα, ο σίδηρος εμποδίζει την απορρόφηση των τετρακυκλινών γι’ αυτό οι δύο ουσίες πρέπει να λαμβάνονται με διαφορά δύο ωρών η μία από την άλλη.   Επιλογή συμπληρωμάτων   Η επιλογή της κατάλληλης μορφής συμπληρώματος για τα παιδιά έχει μεγάλη σημασία,  καθώς  επηρεάζει  τη  συμμόρφωση  τους  στο  θεραπευτικό  πρόγραμμα.  Τα συμπληρώματα  σε  μορφή  χαπιού  ή  κάψουλας  δεν  αποτελούν  συνήθως  την  πρώτη επιλογή για παιδιά και βρέφη, καθώς συνήθως αυτά δυσκολεύονται στην κατάποση και υπάρχει και ο κίνδυνος πνιγμονής.   Από  την  άλλη  πλευρά  τα  συμπληρώματα  με  μορφή  σιροπιού  είναι αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της έλλειψης σιδήρου και πιο εύκολα στη χρήση, αλλά παρουσιάζουν συχνά μια σειρά από μειονεκτήματα: έχουν δυσάρεστη γεύση, προκαλούν λεκέδες στα δόντια, εύκολα καταναλώνονται μεγαλύτερες δόσεις από αυτές που καθορίζει το θεραπευτικό σχήμα και συνήθως συσκευάζονται σε γυάλινα μπουκάλια που είναι πιθανό να προκαλέσουν μικροτραυματισμούς .   Παράλληλα, τα συμπληρώματα με μορφή σταγόνων είναι αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της έλλειψης σιδήρου και έχουν το πλεονέκτημα ότι με κατάλληλη τοποθέτηση αποφεύγεται η δημιουργία κηλίδων στα δόντια. Παρόλα αυτά η τοποθέτηση σταγόνων δύσκολα μπορεί να γίνει από το ίδιο το παιδί, ενώ μπορεί να αποδειχτεί ιδιαίτερα προβληματική ιδίως όταν το παιδί ή το βρέφος είναι ανήσυχο. Τέλος, τα αναβράζοντα δισκία αναμένεται να καταστήσουν πιο εύκολη τη συμμόρφωση των παιδιών και των βρεφών στο θεραπευτικό σχήμα.   Ιωάννα Χαλιμούρδα Διαιτολόγος – Διατροφολόγος ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης